Profilaktyka urazów u dzieci

Profilaktyka urazów w sporcie - warto zacząć już w wieku dziecięcym

Szeroko pojęta aktywność fizyczna jest bardzo ważnym czynnikiem rozwojowym zarówno u małych dzieci, jak i u młodych dziewcząt i chłopców. Wpływa nie tylko na ogólną sprawność ruchową i umysłową, ale również na szczytową masę kostną. Szczególnie istotne jest promowanie aktywnego stylu życia w okresie dzieciństwa i wczesnej młodości, kiedy utrwalają się nawyki związane z działaniami prozdrowotnymi. Postęp cywilizacyjny oraz obecna pandemia sprawiły, że aktywność fizyczna jest obecnie w dużym stopniu zmniejszona w stosunku do potrzeb biologicznych dzieci. Ogólnie przyjęta norma dzienna ruchu dla młodzieży w wieku wczesnoszkolnym wynosi około 6 godzin. Absolutne minimum stanowią 4 godziny. Niestety, aktywność fizyczna polskich dzieci stanowi tylko niewielką część przedstawionych wartości.

Mimo niewątpliwie korzystnego wpływu aktywności fizycznej na zdrowie, należy także zwrócić uwagę na zwiększone ryzyko urazów dzieci uprawiających sport, spowodowanych na przykład nieprawidłowo wykonywanymi zadaniami ruchowymi. W wielu dyscyplinach sportowych na przełomie ostatnich 20 lat można zaobserwować ciągłą progresję dynamiki gry. Zwiększająca się intensywność oraz objętość jednostek treningowych, a następnie samych rozgrywek sportowych, jest kolejnym czynnikiem determinującym urazowość w sporcie, na skutek powstałego zmęczenia trenujących. Na szczęście w ostatnich latach świadomość oraz wiedza trenerów sportowych ciągle wzrasta. Odpowiednie przygotowanie motoryczne i trening specjalistyczny mogą korzystnie wpłynąć, w znaczący sposób, na predyspozycje związane z biomechaniką ruchu oraz kontrolą nerwowo-mięśniową. Podstawowe umiejętności ruchowe są niezbędnymi umiejętnościami, które należy kształtować do 10 roku życia, a umiejętności te są podstawą prawie każdego sportu. Sugeruje się, żeby ukierunkowane zdolności sportowe były tylko uzupełnieniem treningu ogólnorozwojowego u dzieci (Almeida i wsp. 2017).

Aby zmniejszyć ryzyko urazów u młodych sportowców ważne jest kształtowanie podstaw motorycznych. W ten sposób, gdy nadejdzie wiek specjalizacji, dzieci będą miały kompetencje do łatwego wykonywania specyficznych dla sportu umiejętności ruchowych. Dopiero na dobrze zbudowanym fundamencie motorycznym należy kształtować siłę, moc, wytrzymałość, szybkość oraz zdolności techniczno-taktyczne zawodników w danej dyscyplinie sportowej. Ważnym aspektem jest uświadomienie zawodnikom i trenerom, iż trening funkcjonalny, czyli kształtowanie podstawowych wzorców ruchowych wspólnych i charakterystycznych dla danej dyscypliny sportowej, odgrywa główną rolę w profilaktyce urazów. Służy także poprawie stabilności stawów obwodowych oraz tułowia. Ten typ treningu powinien być akcentowany głównie w okresie przejściowym oraz przygotowawczym, tworząc odpowiednie podłoże pod kształtowanie innych zdolności motorycznych w okresie startowym.